در مقاله‌ی پیشرو، یک داستان واقعی از سواحل تاباسکو مکزیک در سال 2022 روایت می شود. در ادامه، با یک جوان خلاق آشنا می شویم که با یک نوآوری اجتماعی ساده، نه تنها توانست معضل پیش آمده را حل کند، بلکه آن را به فرصتی برای راه اندازی یک کسب و کار اجتماعی تبدیل نمود. نگاه متفاوت به مسئله خارج از چارچوب‌های ذهنی قدیمی، کلید حل بسیاری از مسائل اجتماعی به شمار می رود. موضوعی که می تواند زندگی هزاران نفر را نیز بهبود ببخشد.
در ایالت تاباسکو در جنوب شرقی ترین نقطه مکزیک یک گونه جانوری مهاجم تنوع حیات گونه های بومی و شرایط زیست محیطی را تهدید کرده است.
گربه ماهی زرهی که به شیطون ماهی نیز معروف است یک ماهی ساکن در قسمت تحتانی تالاب ها و رودخانه های آب شرب است که به سرعت تولید مثل کرده و از تخم های ماهی بومی تغذیه می کند. این ماهی برای چند سال صیادان تاباسکو را به ستوه آورده بود.
فرانسیسکو فلیکس مندوزا که تا سه نسل از پدرانش نیز صیاد بوده اند، اولین بار شیطون ماهی را در جریان سیل سال ۲۰۱۵ مشاهده کرد. دو سال بعد او مجدداً این ماهی را مشاهده کرد و متوجه شد نسبت به دفعه قبل بزرگتر شده است و ماهی‌های بومی را که او و سایر صیادان برای گذران زندگی خود به ساکنین و رستوران ها می فروختند، مورد حمله قرار می دهد.
مندوزا در ادامه می گوید:”قبل از این در یک روز صید حدود ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم از گونه های بومی را به مبلغ ۷۰۰ پسوس (واحد پول در تاباسکو) معادل 35 دلار آمریکا می فروختیم اما با حضور شیطون ماهی بلایی نازل شد که هیچکس نمی خواست. در حال حاضر یک صیاد خوش شانس حداکثر ۵ الی ۶ کیلو گرم صید در روز انجام داده و ۱۰ تا ۱۳ دلار درآمد دارد.”
در همین حین، مایک میچل، یک دانشجوی آمریکایی در سال ۲۰۱۴ پس از برنده شدن بورسیه آلبرایت به تاباسکو سفر می کند. وقتی او برای جمع آوری اطلاعات پیرامون پروژه تحقیقاتی خود با موضوع “اثرات اقتصادی اجتماعی ماهیگیری خرد در تاباسکو” با صیادان بومی مصاحبه می کرد، با موضوع شیطون ماهی آشنا شد.
در قدم اول، ایده ای به ذهنش رسید و به منظور تغییر باورهای ذهنی جامعه محلی، به کمک یک سرآشپز بومی به نام لوپیتا ویدال شروع به برگزاری کارگاه های مشارکتی کرد. موضوع کارگاه این بود که چگونه می توان از شیطون ماهی به عنوان یک منبع پروتئینی استفاده کرد. در این زمان تنها تعداد معدودی از رستورانهای منطقه به خرید فیله های شیطون ماهی رضایت داده بودند.
در تابستان ۲۰۱۷، میچل و ویدال مقداری فیله شیطون ماهی را آبپز کرده و به آن طعم تندی دادند. وقتی خانواده و آشنایان میچل از این ماهی تند چشیدند، طعم آن را تحسین کردند. این نقطه شروعی برای ادامه کار بود.
مدت کمی بعد، میچل در در دوره مطالعات توسعه در دانشگاه برکلی کالیفرنیا ثبت نام کرد و با همکاری همکلاسی‌اش، سام بوردیا به فکر راه اندازی یک کسب و کار از شیطون ماهی تند مزه افتاد. “ماهی آکاری” اسم محصول آنها نام گرفت که در واقع نام دیگر شیطون ماهی در برزیل است.
در سال ۲۰۱۸، در مسابقات ایده های بزرگ دانشگاه کالیفرنیا، ایده آنها در بخش کسب و کارهای نوپا مبتنی بر نوآوری اجتماعی، برگزیده شد. در این مسابقه میچل و بوردیا هفت هزار دلار جایزه نقدی و ۸ ماه دوره منتورینگ و شبکه سازی دریافت کردند. این دو همچنین توانستند مبلغ ۱۰۰ هزار دلار به وسیله دوستان و آشنایان برای استارتآپ خود، سرمایه جذب کنند.
در اواخر بهار ۲۰۱۸ به یک چالش در زنجیره ارزش خود برخورد کردند. دقیقاً قبل از آنکه آکاری به وسیله کشتی به شیکاگو ارسال شود، دولت ایالات متحده به آنها هشدار داد که صادرات گربه ماهی برای استفاده انسانی از مکزیک به ایالات متحده ممنوع می باشد. برای حل این محدودیت میچل و بوردیا یک شرکت کانادایی در فوریه ۲۰۲۰ ثبت کردند. اما بعد از آنکه در بازاریابی فردی به دلیل محدودیت‌های پاندمی کووید ۱۹ در کانادا موفق نبودند، شرکت را تعطیل کردند. اما باز هم با اراده‌ی قوی به مسیر ادامه دادند. بعد از مدتی، متوجه شدند که قوانین ایالات متحده آمریکا اجازه واردات گربه ماهی به منظور استفاده حیوانی را می دهد. لذا کسب و کار خود را به سمت غذای حیوانات تغییر داده و کسب و کار ماهی آکاری به عنوان غذای حیوانات در آگوست ۲۰۲۱ در برکلی کالیفرنیا شکل گرفت.
در این مرحله شرکت یک سایت فرآوری در تاباسکو راه اندازی کرده بود که به وسیله پنج تن از بومیان شامل مندوزا به عنوان مدیر تولید مدیریت می شد. ده نفر از ماهیگیران محلی در آن منطقه نیز با این سایت برای گرفتن شیطون ماهی از رودخانه نزدیک تاباسکو، همکاری می‌کردند. تا انتهای تابستان ۲۰۲۲، برآوردها نشان می دهد حدود ۸۵ تن از شیطون ماهی توسط تیم این کسب و کار از رودخانه‌های تاباسکو خارج شده و به پودر غذای حیوانات با برند پِزی تبدیل شده است. این خوراک به صورت آنلاین و همچنین در برخی فروشگاههای محلی غذای حیوانات خانگی به فروش می‌رسد. علیرغم این موفقیت‌ها، شرکت همچنان با چالش هایی نظیر عدم زیرساخت کافی برای صادرات شیطون ماهی از مکزیک و همچنین کمبود نقدینگی دست و پنجه نرم می کند.
در حال حاضر، میچل به دنبال ایجاد نمایندگی فروش و اعطا لیسانس کار، به سرمایه‌گذاران مکزیک است. او می گوید :”ما بایستی به دنبال آن باشیم چه راهی بیشترین مقدار ماهی را می فروشد و بیشترین اثرگذاری بر جامعه محلی دارد. اصلی ترین عامل انگیزه بخش این است که کار ما به ماهیگیران منطقه احساس رضایت و زندگی بهتر هدیه داده است.”
