کار آفرینی اجتماعی- قسمت پنجم – راهبر اجتماعی

همه ما در جمع‌های دوستانه و خانوادگی، آدم‌هایی را دیدیم که اتفاقا امور را در دست می‌گیرند. سعی می‌کنند آدم‌ها را هماهنگ کنند و کارها را جلو ببرند و اصطلاحا میانداری کنند. مثلا در هیئات و مراسمات مذهبی، آدم‌هایی هستند که میانداری می‌کنند و بقیه سعی می‌کنند که حرکاتشان را با آنها هماهنگ کنند. انگار به نوعی دارند جمع را راهبری می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که در همه جوامع، این آدم‌ها وجود دارند. آدم‌هایی که می‌توانند جمع‌ها را با هم هماهنگ کنند. این ویژگی را دارند که توان‌های افراد را در مورد یک هدف مشخص با هم همسو کنند. به این آدم‌ها راهبر اجتماعی می‌گویند. در واقع راهبر اجتماعی کسی است که دغدغه اجتماعی دارد و همیشه صرفا متکی به خودش نیست. بلکه سعی می‌کند که کل جمع را نگاه کند. مثلا در نظر بگیرید که در یک روستا مشکلی وجود دارد. ممکن است مسجد نداشته باشند و یا مدرسه‌شان، تجهیزات کافی نداشته باشد. راهبر اجتماعی شروع می‌کند به صحبت کردن با اهالی آن روستا. توان اهالی روستا را با هم جمع کردن؛ ممکن است یک نفر، توان مالی بالایی داشته باشد و یک نفر، توانایی خرید سیمان را داشته باشد و یک نفر، کار دیگری را بتواند انجام دهد. همه اینها را برای یک هدف مشخص با هم هماهنگ و همسو می‌کند. این کاری است که راهبران اجتماعی انجام می‌دهند؛ یا مثلا یک روستا را در نظر بگیرید که قصد دارد فروش محصولات خودش را توسعه دهد. راهبر اجتماعی سعی می‌کند که به مساله، نگاه جامع داشته باشد و برایش راه‌حل پیدا کند و توان جمع را برای آن همسو کند. ممکن است یک بازارچه محلی را تاسیس کنند و یا سراغ بسترها و پلتفرم‌های مجازی بروند. به هر حال، راهبر اجتماعی همان کسی است که جلو می‌افتد و سعی می‌کند که یک مساله اجتماعی را حل کند. یکی از ویژگی‌های دیگر راهبران اجتماعی، این است که اینها مرتبا به روزمره فکر می‌کنند. اینکه چه مساله‌ای وجود دارد و چطور می‌شود زندگی را بهتر کرد. اگر مردم یک روستا هر روز مجبورند از یک مسیر گِل آلود عبور کنند با خودش فکر می‌کند که چطور می‌شود این را اصلاح کرد و یا اینکه اگر در یک روستا مدرسه دچار مشکلی است، چطور می‌شود این مساله را حل کرد؟ در واقع یکی از ویژگی‌های راهبران اجتماعی این است که به مسائل روزمره فکر می‌کنند و سعی می‌کنند یک چیزی را بهتر کنند. این از ویژگی‌های مهم آنهاست. اما یکی دیگر از ویژگی‌های راهبران اجتماعی این است که به مسائل، خیلی جامع نگاه می‌کنند. ابعاد مختلف مساله را می‌شناسند. خب فراموش نکنیم که این راهبران اجتماعی معمولا از دل خود جوامعِ محلی هستند. بنابراین آدم‌ها را می‌شناسند و مکان‌ها را می‌شناسند و اصطلاحات با ریزه‌کاری‌ها آشنا هستند. در این شرایط، این افراد احتمالا راه‌حل‌های بهتری را هم ارائه می‌دهند. این به این علت است که این افراد، جوانب و ابعاد مختلف کار را می‌بینند. وقتی یک نفر یا یک مسئول یا یک شخصیت، وارد یک روستا می‌شود، ممکن است در نگاه اول، یک راه‌حل به ذهنش برسد. اما به این فکر نمی‌کند که این راه‌حل، ممکن است با این زیست‌بوم و با این آدم‌ها همخوانی نداشته باشد. راهبر اجتماعی به همین علت که راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهد از دل خود همین مردم است، با این مردم، خیلی هماهنگ‌تر است. اما به نظر شما چطور می‌شود یک راهبر اجتماعی را تشخیص داد؟ همانطور که احتمالا تا حالا خودتان هم فکر کردید، راهبر اجتماعی کسی نیست که از طرف کسی منصوب شود. بنابراین باید به یک گونه دیگری شناسایی شود. اما خیالتان راحت باشد. شناسایی یک راهبر اجتماعی، خیلی راحت‌تر از آن چیزی است که فکرش را کنید. در واقع این افراد، خودشان جلودارِ کار هستند و میانه‌دار کار قرار می‌گیرند و سعی می‌کنند کارها را با هم هماهنگ کنند. وقتی یک مساله‌ای به وجود می‌آید، خودشان را در چالش می‌اندازند. اصلا سرشان برای چالش‌های اجتماعی درد می‌کند. بگذارید اینطور بگویم که به جای اینکه شما او را پیدا کنید، او دارد خودش را به شما نشان می‌دهد. فقط کافی است که سری به آن محل بزنید. خیلی راحت متوجه می‌شوید که چه کسانی راهبران اجتماعیِ آن جمع هستند. خودشان داوطلبانه جلو می‌آیند و درگیر مسائل می‌شوند و سعی می‌کنند در حل آنها فعال شوند. این افراد، راهبران اجتماعی هستند. حالا یک نگاهی به اطراف خودتان بیندازید. آیا خودتان یک راهبر اجتماعی هستید و یا یک راهبر اجتماعی را می‌شناسید؟