به گزارش «رساگفت»: نشست هم‌نورد با موضوع بررسی الگوی تعاونیها در تحقق اقتصاد مردم‌پایه با حضور احسان دادخواه، قائم مقام مرکز توسعه و نوآوری تعاون، قاسم محمدی، مدیر عامل شرکت تعاونی روستایی شباهنگ شهریار، مصطفی صالحی راد، عضو هیئت مدیره مرکز توسعه و نوآوری تعاون و علی اکبر مهرابی، کارشناس اقتصادی، مهرماه سال جاری، به همت دبیرخانه شورای عالی جهاد سازندگی، در خانه اندیشه‌ورزان برگزار شد. بخش نخست نشست، راجع به اقتصاد مردمی و بخش دوم در خصوص نقش تعاونیها در اقتصاد مردمی بود. ابتدا به بخش اول نشست که راجع به اقتصاد مردمی است، می پردازیم.
در ابتدای نشست، صالحی راد نظر خود را راجع به اقتصاد مردمی با مطرح کردن این سوال که «این اقتصاد با مدل‌های لیبرالیستی و کمونیستی چه تفاوتی دارد؟» آغاز کرد و افزود: اقتصاد مردمی، اقتصادی است که مردم در آن عاملیت، مالکیت و مدیریت توامان در فعالیت‌های اقتصادی دارند. اقتصاد مردمی، یک خروش در آحاد مردم ایجاد می‌کند و باعث نقش‌آفرینی آنها می‌شود.
عضو هیئت مدیره مرکز توسعه و نوآوری تعاون افزود: اقتصاد مردمی، اقتصادی است که بروز اقتصاد اسلامی است و در این اقتصاد، مالکیت به طور کامل به رسمیت شناخته می شود. برخلاف کمونیسم که مالکیت را نفی می‌کند.
صالحی در انتها با تأکید بر اینکه اقتصاد مردمی در هر مکتب اقتصادی یک تعریف دارد نیز گفت: اما آن چیزی که وجه ممیزه اقتصاد مردمی در اسلام است، نقش‌آفرینی آحاد مردم در اقتصاد است. آحاد مردم، یعنی همه مردم که می توانند در اقتصاد نقش‌آفرینی کنند.
اقتصاد، زیربنای شکل‌گیری فرهنگ و سایر نظام‌های اجتماعی است
در ادامه نشست، دادخواه، قائم‌مقام مرکز توسعه و نوآوری تعاون با طرح این سوال که «هدف غایی ما از انقلاب چیست؟» گفت: قبل از صحبت راجع به اقتصاد مردمی، باید راجع به این موضوع صحبت کنیم که هدف غایی ما از انقلاب اسلامی چیست؟ شهید بهشتی در یکی از سخنرانی‌هایشان می‌فرمایند که انسانی که زیربنای شخصیتش اقتصاد باشد، شخصیت بسیار فروافتاده، نازل و منحطی دارد. جامعه‌ای هم که هدف اصلی‌اش اقتصاد باشد همینطور است. البته این به این معنا نیست که ما نسبت به اقتصاد، بی‌تفاوت هستیم. اقتصاد به عنوان زیربنای شکل‌گیری فرهنگ و سایر نظام‌های اجتماعی، بسیار مهم است.
وی افزود: وقتی جایگاه اقتصاد مشخص شد، باید به این موضوع اشاره کرد که اقتصاد مردمی باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ اقتصاد مردمی باید سه ویژگی عاملیت، مالکیت و مدیریت را بر عهده مردم بگذارد و منظور از مردم هم، آحاد مردم است. چون در قانون اساسی به بخش خصوصی اشاره شده است که با آحاد مردم تفاوت دارد. علاوه بر این، اگر هر کدام از این سه تا ویژگی را هر اقتصادی نداشته باشد مردمی نیست.
قائم مقام مرکز توسعه و نوآوری تعاون، با تأکید بر اینکه نمود مردمی‌سازی در اقتصاد، تعاون است افزود: تعاون، یکی از مصادیق مردمی‌سازی اقتصاد است. در یک سیر تاریخی، انقلاب اسلامی از سال 1342 تا 1357 با مردم جلو آمد. با پیروزی انقلاب اسلامی از سال 1357 تا 1368 با حاکمیت اسلامی که به وجود آمد، جامعه با مردم اداره شد.
وی ادامه داد: با پایان جنگ و روی کارآمدن دولت‌های آقایان هاشمی، خاتمی، احمدی‌نژاد و روحانی، شعار خدمت به مردم و حکومت بر مردم در کشور مطرح شد و پیش‌زمینه شعارش هم این بود که مردم از سال 1342 تا 1368 هم انقلاب و جنگ را اداره کردند، اما با این شعارها، مردم از صحنه خارج شدند.
دادخواه، صحبت‌های خود را با این عنوان به پایان رساند که اکنون دولت، شعار دولت مردمی را مبنا قرار داده است. برای ارزیابی باید ببینیم که در پایان این دولت، مردم چقدر نقش گرفتند و در عرصه‌های مختلف، مالکیت، عاملیت و مدیریت دارند.
در حال حاضر، نقش‌آفرینی مردم در اقتصاد کشور، 3 درصد است
مهمان سوم نشست، محمدی، مدیرعامل تعاونی شباهنگ شهریار بود که نظر خود را راجع به اقتصاد مردمی بیان کرد و به این موضوع اشاره کرد که موضوع این نشست، بسیار مهم و خوب است؛ زیرا یکی از ابزارهایی که می‌تواند اقتصاد مردم را بهبود ببخشد، اقتصاد مردمی است.
وی افزود: بعد از انقلاب اسلامی، هر موقع در کشور با مشکلی مواجه شدیم، مردم بودند که توانستند بهتر از دولتمردان، مشکلات را حل کنند. بعد از جنگ، نقش‌آفرینی مردم، مورد توجه قرار نگرفت و امروزه شاهد هستیم بعد از 45 سال که از پیروزی انقلاب اسلامی می‌گذرد، براساس برنامه‌های توسعه باید مردم و تشکل‌های مردم‌نهاد، سهم 25 درصدی در اقتصاد کشور داشته باشند که تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
محمدی در ادامه گفت: در حال حاضر، نقش‌آفرینی مردم در اقتصاد، کمتر از سه درصد است. این وضعیت، دلایلی دارد که باید به آنها پرداخت. یکی از دلایل این است که در کشور ما دولتمردان هستند که برای حوزه اقتصاد مردمی و تعاونی، تصمیم می‌گیرند. درصورتی که باید خود مردم، برای این بخش از اقتصاد، تصمیم بگیرند. وظیفه دولت، حمایت، هدایت و نظارت است.
وی تأکید کرد که دولت باید از تعاونیها حمایت کند؛ زیرا اقتصاد مردمی و تعاونیها در همه جای دنیا موفق بوده است. مردم برای خودشان کار می کنند و خود را مالک کسب‌وکارشان می دانند.
مهرابی، کارشناس اقتصادی، آخرین مهمان این نشست بود که راجع به چند عبارت که در صحبت‌های دیگر سخنران‌ها بود، صحبت کرد و گفت: مردمی‌سازی، مفهوم درستی نیست؛ مردمی شدن صحیح است و حرکت باید از درون به بیرون باشد، نه بالعکس.
وی با توجه به اینکه رهبر انقلاب، بیست و پنج سال است که بر روی تولید دست می‌گذارند، اما هنوز نگاه تولیدمحور در دستگاه‌های ما نهادینه نشده است گفت: ایشان اشاره کردند که ما به هر نوع تفکری قائل باشیم، تولید، اصل است. مفاهیم مالکیت، مدیریت و عاملیت، مهم است.
این کارشناس اقتصادی در پایان نیز گفت: مدیریت به این معناست که مردم باید در تمام سطوح مملکت، حضور داشته باشند. برای مثال در وزارت جهاد کشاورزی، تشکل‌های مردمی را می‌بینید؟ این تشکل‌ها باید در تصمیم‌گیری‌ها حضور داشته باشند و مردمی شدن یعنی این که تشکل‌های مردمی در تصمیم گیری‌ها حضور داشته باشند.
امروزه، تعاونی، انحراف معیار زیادی از قانون دارد
بخش دوم نشست راجع به نقش تعاونیها در اقتصاد مردمی بود. در این بخش، صالحی راد این پرسش را مطرح کرد که وقتی از تعاونی صحبت می کنیم، کدام تعاونی، مدنظر ما هست؟ تعاونی که در مشروح مذاکرات قانون اساسی آمده است و رهبری و شهید بهشتی، پای آن ایستادند چه بود؟ وی ادامه داد تعاونی‌ای که در اصل 44 قانون اساسی تعریف شده است، با تعاونی‌ای که امروز، محقق شده است، انحراف معیار زیادی از قانون دارد. در ابتدای انقلاب، قرار نبود که ما فقط براساس نیاز مشترک یا انتفاع مشترک، تعاون کنیم. تعاونی‌ای که مطلوب ما بود، مبتنی بر ایثار، گذشت و برابری بود.
صالحی راد در پایان افزود که طبق اصل 44 قانون اساسی، بخش اول اقتصاد، بخش دولتی است. بخش دوم اقتصاد، بخش تعاونی است. این تعاونی هم شامل شرکت‌های تولید و توزیع است که در شهر و روستا طبق موازین اسلامی قعالیت می کنند. بخش سوم اقتصاد هم بخش خصوصی است. این قسمت، شامل آن بخش از کشاورزیِ، دامداری، صنعت، تجارت و خدمات می‌شود که مکمل بخش دولتی و تعاونی است.
در ادامه نشست، دادخواه، قائم مقام مرکز توسعه و نوآوری تعاون، به تعریفی که از مردمی‌سازی اقتصاد در مرکز توسعه و نوآوری تعاون وجود دارد، اشاره کرد؛ وی گفت: مردمی‌سازی اقتصاد، به معنای حرکت آحادی مردم در قالب هسته‌های مقاوم تولید مسئله‌محور، حول زنجیره ارزش تولید در راستای ایجاد عدالت اقتصادی با مالکیت، مدیریت و عاملیت مردم است. دادخواه گفت: مردم باید حرکت کنند. بعد از جنگ به مردم گفته شد که شما در منزل، مصرف‌کننده باشید. تا زمانی که مردم در خانه نشسته‌اند و انتظار دارند دولت برای َآنها کار کند، هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
وی افزود، مخاطب اصلی ما مردم هستند و دولت، بیشتر، نقش حمایت، هدایت و نظارت دارد. قائم‌مقام مرکز توسعه و نوآوری تعاون با این موضوع، سخنان خود را به پایان رساند که در اقتصاد، مردمی اصل بر تولید است. تولید از اقتصاد مردمی، جدایی‌پذیر نیست.
مهمان سوم نشست، محمدی، مدیرعامل تعاونی شباهنگ شهریار، این سوال را مطرح کرد که این تعاونی به ارث رسیده تا کی می خواهد به همین شکل ادامه پیدا کند؟ محمدی گفت: دولت باید یک عزم جدی داشته باشد که مشکلات تعاونیها را به خودشان بسپارد. وی افزود تنها نقش دولت در قبال تعاونیها باید نقش حمایت باشد.
محمدی در پایان سخنانش گفت که از نمونه‌های خوبی که دولت، اداره تعاونیها را به خودشان سپرد و نفعش را برد، تامین میوه شب عید سال 1401 بود. نیکبخت، مدیر سازمان تعاونی روستایی با کشاورزان جلسه گذاشت که میوه شب عید را خودتان تامین کنید. همین اتفاق هم افتاد و میوه شب عید، به خوبی و با قیمت مناسب تامین شد.
بگذاریم مردم در هر شکلی که می‌خواهند متشکل شوند
مهمان آخر نشست، مهرابی، کارشناس اقتصادی گفت: سالیان سال است که اشکال تعاون و همیاری در جامعه ما وجود دارد. میراب‌ها در سالیان گذشته وظیفه تقسیم آب را بر عهده داشتند. سال‌ها دل، طلب جام جم از ما می کرد، آن چه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد. وی افزود که تعاونی، یک شکل از متشکل شدن مردم است.
مهرابی در پایان، این موضوع را مطرح کرد که باید اجازه دهیم مردم در هر شکلی که می خواهند، متشکل شوند. مردم باید بتوانند انواع تشکل‌ها در هر زمینه‌ای که می خواهند را ایجاد کنند.
