به گزارش «رساگفت»: سومین نشست از نشست‌های اندیشه‌ورزی پیشرفت منطقه‌ای، در آبان ماه و به همت انجمن همیاران مردمی پیشرفت ایرانیان با عنوان شاخص‌های پیشرفت الگوی پیشرفت منطقه‌ای همپا در اندیشکده عصر پیشرفت برگزار شد. مهمانان این نشست، میثم خلیلی، مدیرعامل مجموعه همیاران مردمی پیشرفت ایرانیان، علی مصطفوی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد، محسن نیک‌نفس معاون سابق بنیاد علوی و حجت صیادی، مسئول اندیشکده شرح، بودند.
در ابتدا خلیلی در مورد الگوی پیشرفت منطقه‌ای که در مجموعه همپا تهیه شده، توضیحاتی را ارائه کرد و افزود: در الگوی پیشرفت منطقه‌ای ابتدا باید راجع به معماری پیشرفت و سپس، راجع به پیشرفت منطقه‌ای صحبت کنیم و پس از مشخص شدن مفاهیم، موضوع مهم شاخص‌های پیشرفت منطقه‌ای مطرح می‌شود.
ساخت شاخص‌ها، قلب برنامه‌ریزی است
مدیرعامل مجموعه همپا گفت: موضوع اصلی این جلسه، شاخص‌های پیشرفت منطقه‌ای که در الگوی پیشرفت منطقه‌ای همپا به آن اشاره کردیم، است. سیر پژوهش ما در این الگوی پیشرفت منطقه‌ای به این شکل بود که ابتدا مفهوم پیشرفت را مطالعه کردیم و سپس، شبکه مفاهیم پیشرفت را بررسی کردیم و آن زمان بود که متوجه شدیم این مفاهیم در مقابل مفاهیم توسعه قرار می‌گیرد.
وی افزود: نقطه‌ای که نظام توسعه توانسته است کارش را به میدان بیاورد، ساحت برنامه‌ریزی است. قلب برنامه‌ریزی ساخت شاخص‌ها است. وی بر این موضوع تاکید کرد که نظام استکباری با این شاخص‌ها ملت‌ها را استعمار می‌کند. براساس این شاخص‌ها دستورالعمل‌هایی تهیه می شود. جریان توسعه با این شاخص‌ها، تصویر مطلوبی از آینده می سازد. کارکرد اصلی شاخص‌های جهانی ساخت تصویر مطلوب از آینده است.
در پایان، میثم خلیلی به مسیری که برای نگارش الگوی پیشرفت منطقه‌ای طی شده، اشاره کرد و گفت: بدون داشتن تصویر مطلوب از آینده، حرکت به سمت دولت‌سازی، جامعه‌سازی و تمدن سازی ادعایی بیش نیست. در الگوی پیشرفت منطقه‌ای در مجموعه همپا، شاخص‌های پیشرفت را ساخته‌ایم و بر اساس این شاخص‌ها، تصویر مطلوب از آینده را ساخته ایم. در الگوی پیشرفت منطقه‌ای همپا، سی و دو شاخص وجود دارد که بر اساس آن، پیشرفت منطقه‌ای مورد سنجش قرار می گیرد.
استفاده از شاخص‌ها، روش جدید استعمار نوین
پس از ارائه الگوی پیشرفت منطقه‌ای مجموعه همپا، محسن نیک نفس به ارزیابی و نقد این الگو و شاخص‌های آن پرداخت. نخستین موضوعی که ایشان در ارزیابی الگو به آن اشاره کرد «شاخص و سنجه در الگوی توسعه» بود که از اهمیت زیادی برخوردار است. وی گفت: روش جدید استعمار نوین این است که بر اساس شاخص‌ها و سنجه‌ها، ملت‌ها را استعمار می‌کنند.
معاون سابق بنیاد علوی گفت: ما باید در زمین بازی توسعه، شاخص‌های مدنظر خودمان را داشته باشیم. مفهوم پیشرفت مدنظر در این الگو بر مبنای برداشتی است که از بیانات امام خمینی و رهبری شده است. ایشان این سوال را مطرح کرد که ما چه زمانی سراغ صحبت‌های رهبری می‌رویم؟ موقعی که اختلافی وجود داشته باشد یا بیانات رهبری به سند حکمرانی تبدیل نشده باشد. امامین انقلاب هم مثل بقیه دو متفکر هستند. امام خمینی و رهبری راجع به پیشرفت، نظریه تولید نکرده‌اند، بلکه فقط راجع به این موضوع صحبت کرده‌اند. اگر چنین برخوردی یا صحبت‌های رهبری بکنیم یا صحبت‌های امامین انقلاب یا پیشرفت منطقه ای ذبح می‌شود.
سوال دیگری که وی راجع به الگوی پیشرفت منطقه‌ای مجموعه هم پا مطرح کرد این بود که مخاطب این سند پیشرفت کیست؟ مخاطب این سند، سازمان برنامه، حلقه های میانی یا سازمان‌های دیگری است؟ اگر مخاطب این الگوی پیشرفت مشخص نشود این سند به سرانجام نمیرسد. در پایان ایشان راجع به شاخص هایی که در این الگو وجود داشت این نقد را مطرح کردند که بعضی از شاخص‌های این الگو قابل ادغام است.
شاخص‌های پیشرفت منطقه‌ای، باید جامع باشند
مهمان بعدی که به ارزیابی الگوی پیشرفت منطقه ای پرداخت آقای صیادی مدیر اندیشکده شرح بود. صیادی گفت: فعالیتی که در مجموعه همپا در حال انجام است نیاز به مداومت دارد. خوشبختانه برادران ما هم در این مجموعه این مداومت را دارند. بعد از طرح این موضوع، ایشان گفت: در هیچ کجای این سند پیشرفت منطقه‌ای، برش منطقه ای تعریف نمی‌شود. برش‌ها می‌توانند محلی، منطقه ای و ملی باشند، از بالا باید به پایین برسیم.
موضوع دیگری که ایشان در ارزیابی الگوی پیشرفت منطقه ای همپا مطرح کردند این است که صرف پرداختن به شاخص ها کافی نیست. مدیر اندیشکده شرح گفت: شاخص‌ها باید جامع باشد. برای مثال در این سند راجع به شهرسازی هیچ صحبتی نشده است. شاخص‌های پیشرفت نسبت به خیلی از ابعاد پیشرفت بی تفاوت است. در پایان این موضوع را مطرح کرد که برخلاف ادعایی که مدیرعامل مجموعه همپا مطرح کردند شاخص های مطرح شده در این الگو نتوانسته است از تصویر مطلوبی آینده بسازد.
باید برای شاخص‌سازی 10 مرحله، طی شود
مهمان آخر نشست، مصطفوی بود. وی گفت: شاخص‌سازی یکی از تنگه‌های احد کشور است که متاسفانه در این سال‌ها خیلی از این ناحیه ضربه خوردیم. وی گفت: در این نشست، الگو پیشرفت منطقه‌ای را از زاویه شاخص‌ها نقد می‌کنم. در شاخص‌سازی، ده مرحله باید طی شود. این مراحل عبارت اند از: میانی نظری، انتخاب متغیر، نحوه تعیین داده‌های مفقود، تحلیل چند وجهی، وزن دهی و تجمیع، بازگشت به جزئیات و … اگر این 10گام طی نشود، نمی‌توان گفت که شاخص، ساخته شده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: به نظر می‌رسد در بعضی از این 32 شاخص مراحلی باید طی می شد اما طی نشده است. برای مثال برای سنجش آزادی در جامعه چهار سنجه مطرح شده است اما سوالی که وجود دارد این است که این چهار سنجه آزادی را نمایندگی می‌کنند.
وی در پایان نیز گفت: روایی و پایایی شاخص‌ها موضوع بسیار مهمی است که نظر می‌رسد تعدادی از شاخص‌ها از جهت روایی و پایایی دارای مشکل هستند.
