به گزارش «رساگفت»: لغات، نه تنها از لحاظ ظاهری با یکدیگر متفاوت هستند، بلکه مفاهیم گوناگونی را نیز با خود حمل می‌کنند. آنچه در این گزارش خبری به دنبال آن هستیم، تفاوت مفهوم میان “همیاری” و “کمک‌کردن” است. واژه‌هایی که شاید در برخی موارد به اشتباه، جای یکدیگر به کار روند. محمد رضایی، مدیر دانشگاه توسعه اجتماعی رسالت در این ارائه پژوهشی، تفاوت میان این دو واژه را مورد بررسی قرار داده است.
مفهومی در ادبیات روان‌شناسی وجود دارد که به ادبیات مدیریت نیز راه‌یافته است. مفهومی به نام Self Fulfilling Prophecy که ترجمه آن “پیشگویی خودکام‌بخش” می‌باشد که به اثر “پیگمالیون” نیز معروف است. اثر پیگمالیون می‌گوید که نه‌تنها ذهنیت من، رفتار من را می‌سازد، بلکه رفتار اطرافیانم را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. ذهنیت من نسبت به شما باعث می‌شود تا شما در یک حلقه خود تقویت‌کننده وارد شوید که رفتار شما شبیه به ذهنیت من شود. کلیدواژه‌ای که در زبان فارسی به این مفهوم اشاره می‌کند، بحث “انسان‌شناسی یاریگری” یا “Assistive Anthropology” است که موضوعی مشترک در حوزه‌های روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مدیریتی است.
رضایی در ادامه ارائه خود به دو بخش از یاریگری پرداخت و گفت:
ما دو قسم از یاریگری را داریم؛ یک قسم آن، دیگر یاری به معنای کمک‌کردن ما به دیگران است، در این بخش، شخص توانمند به یک فرد ناتوان کمک می‌کند که با ادبیات “مددکار” و “مددجو” مواجه هستیم. بخش دوم، همیاری است که در آن، همه از موضع مساوی با یکدیگر همیاری می‌کنند تا به هدفی برسند. در موضوع همیاری، سطوح دیگری هم وجود دارد که رابطه‌شان را با موضوع موجود در الگوی تعالی اجتماعی رسالت می‌یابیم.
سطوح مختلف در همیاری
وی در این بخش از ارائه خود به طبقه‌بندی‌های موجود در همیاری اشاره نمود و بیان داشت:
در بحث طبقه‌بندی همیاری که تکسونومی‌ها و سایکولوژی‌های مختلفی وجود دارد، با سه سطح روبرو هستیم. سطح اول، “خود یاریگری” به‌نوعی “Self Assistance” است. سطح دوم، “سطح کاری” به معنی “Cooperation” است و سطح سوم که عالی‌ترین سطح همیاری است، به معنی “مشارکت” که ترجمه غیردقیق آن “Collaboration” است که واژه مصطلحِ لاتین آن است. هر قدر از سطوح اولیه به سطح‌های بالاتر رویم، اهداف مشترک جمعی بیشتر می‌شود.
نمونه‌های مربوط به سطوح همیاری
این پژوهشگر در ادامه به ذکر مثال‌هایی از سه سطح عنوان شده پرداخت و گفت:
اگر بخواهیم در سطح اول که خود یاریگری یا Self Assistance است مثالی را بیان کنم، خانم‌های یک روستا را در نظر بگیریم که هر کدام در خانه‌شان دارِ قالی وجود دارد و مشتری و فروش خود را دارند و به‌صورت مستقل قالیبافی می‌کنند، تصمیم بگیرند که دارهای قالی‌شان را در یک کارگاه یا پارکینگ یک‌خانه قرار دهند تا هزینه‌های مشترکشان کاهش یابد. در این کار یک هم‌افزایی اتفاق می‌افتد، اما در این مرحله هر کسی دارِ قالی خود را می‌بافد. در سطح دوم که “سطح کاری” یا Cooperation است، یک سطح بالاتر می‌رویم به این صورت که همسایه‌ها با هم یک دارِ قالیِ دوازده‌متری یا کوچک‌تر یا بزرگ‌تر را به‌صورت مشترک می‌بافند که نسبت به سطح قبلی، منافعشان هم‌پوشانیِ بیشتری دارد. در سطح سوم که “مشارکت” یا “Collaboration” است، منافع مشترک افراد به‌قدری هم‌پوشانی پیدا کرده است که چشم‌انداز مشترکی ایجاد شده و یک دورنما در بین همه به وجود می‌آید که ارزش‌ها و آرمان متعالی‌تری برای همیاری خلق می‌شود تا از سطوح مقدماتی به سطوح عالی برسند.
وی پس از بیان نمونه‌های مربوط به سطوح همیاری، به این موضوع اشاره کرد که هر چه از سطح اول به سطح سوم گذر کنیم، روابط بین افراد، قوی‌تر و غنی‌تر می‌شود و موضوعات بیشتری برای همیاری آنها به وجود می‌آید. در بحث سبک زندگی، شئون مختلف زندگی را به‌وسیله همیاری در سطح مشارکت شاهد خواهیم بود و هر چه از سطح “خود یاریگری” به سمت “مشارکت” پیش رویم، هم‌افزایی‌های بیشتری را می‌بینیم که باعث تقویت سرمایه‌های اجتماعی کشور می‌شود.
رضایی بخش پایانی ارائه خود را با ذکر مثالی بیان نمود و گفت:
در موضوع کانون‌های همیاری اجتماعی از مراحل اولیه که یک کانون شکل می‌گیرد و افراد دور هم جمع می‌شوند و با هم یک تسهیلاتی را دریافت می‌کنند و یک راهنما می‌آید و در مدل کانون‌های همیاری، خدماتی را دریافت می‌کند. اما همیاری می‌تواند از این مرحله بالاتر بیاید، به طور مثال، وقتی که امتیازهای وام خود را روی‌هم بگذاریم و مشکلی را حل کنیم، مرحله بالاتر از آن این است که بتوانیم جهیزیه‌ای تهیه کنیم و به رفع مشکلات اطرافیانمان بپردازیم. زمانی که با هم همیاری انجام می‌دهیم، مدام می‌توانیم در این محور، بالاتر برویم که شغل یا مشاغلی ایجاد شود. یک شخص پلتفرمی به نام بازار اعضا را می‌آورد و شخصی دیگر بخش آموزش را مهیا می‌کند و هر بخش به‌نوعی کاری را انجام می‌دهد و این پازل را تکمیل می‌کند. هرچه پیش می‌رویم شبکه تعالی اجتماعی رسالت به مصادیق همیاری در سطح بالاترش نزدیک‌تر می‌شود و می‌توانیم امیدوار باشیم که چشم‌اندازمان که بهبود سبک زندگی در تمام شئون زندگی‌مان است، محقق شود.
