به گزارش «رساگفت»: چهل و سومین نشست «عصر اندیش» با موضوع گفتگو پیرامون تاثیر هوش مصنوعی بر روی صنایع و اقتصاد؛ فرصت ها و چالش ها با حضور شاهو قانعی راهبر هوشمندسازی وزارت صمت برگزار شد.
در دو دهه اخیر همزمان با رشد استفاده از مفاهیم هوش مصنوعی در دنیا در کشور ما نیز کاربردهای آن مورد استفاده قرار گرفت. شاید یکی از ابتدایی‌ترین استفاده‌های هوش مصنوعی در سیستم‌های پلاک خوان بود. تنظیم‌گری دولت در طراحی مدل کسب و کار مطلوب باعث شد در حال حاضر تعداد شرکت‌ها فعال در این حوزه دو رقمی شده و هر یک بخشی از حمل و نقل جاده‌ای کشور را پایش کنند. در این مدل سهم اندکی از جریمه به شرکت توسعه دهنده اختصاص دارد و این امر موجب جذابیت سرمایه‌گذاری و توسعه روزافزون این فناوری در کشور شده است.
این سطح از فناوری اصلاحاً در دسته‌ی ANI (Artificial Narrow Intelligence) دسته بندی می‌شود. مدل پیشرفته‌تر از ANI اصطلاحاً (Artificial General Intelligence) AGI نام دارد. فناوری ANI صرفاً پردازش واحد اطلاعات از جنس تصویر، صوت یا متن مدنظر بود اما AGI شامل فرایندهای پیچیده‌تر و تحلیل چندگانه است، به طوری که بتواند کاملاً جانشین تصمیم گیری انسان شود. محققین معتقدند در حال حاضر دانش بشری در مرز AGI قرار دارد و هنوز این فناوری محقق نشده است.
پلتفرم‌های هوش مصنوعی در بستر یک سری از مدل‌های بنیادین شکل گرفته‌اند. به طور مثال GPT4 توسط OpenAI و LLAM توسط کمپانی متا و Brod توسط گوگل توسعه داده شده‌اند. بر این مبنا، ChatGPT با استفاده از الگوریتم‌های شبکه عصبی که یک مدل پیچیده ریاضی با حدود ۴ میلیارد پارامتر طراحی و ارائه شده است. این الگوریتم‌ها که با الهام از سیستم عصبی و ذهن انسان طراحی شده‌اند پس از دریافت مقادیر انبوهی از داده‌ها به ازای هر پارامتر، امکان یادگیری و پرسش و پاسخ را فراهم می کنند. نکته مهم‌تر آنکه هوش مصنوعی باید بتواند یاد بگیرد نه آنکه حفظ کند. چراکه قابلیت تعمیم اطلاعات در مواجهه با سوالات جدید، اصلی‌ترین قابلیت هوش مصنوعی بوده و آن را از یک انبار داده متمایز می‌کند.
مالکیت معنوی، یکی از چالش‌های توسعه هوش مصنوعی
یکی از چالش‌های کنونی توسعه هوش مصنوعی در دنیا بررسی ابعاد حقوقی و مالکیت معنوی آثار دیجیتال و مالکیت داده است به طور مثال در سال‌های اخیر برخی شرکت‌های تجاری به دلیل استفاده از داده‌های سایر تولید کنندگان محتوا و کسب سود از آن مورد اتهام و پیگرد قانونی قرار گرفتند. بنابراین مجموعه‌هایی که در این حوزه فعالیت می کنند پیش از هر اقدامی، بایستی به خوبی ابعاد مختلف حقوقی فعالیت‌های خود را بررسی کنند.
از نگاه توسعه‌ای دو جریان عمده در توسعه این فناوری فعالند. دسته اول معتقدند هوش مصنوعی و قابلیت‌های آن بایستی در اختیار عموم قرار گیرد و شاخص‌ترین بازیگر آن OpenAI است، از سوی دیگر عده‌ای معتقدند این فناوری اساساً در خدمت سرمایه‌داری بوده و حتی اگر در یک بازه زمانی محدود به صورت رایگان در اختیار عموم قرار گیرد زمینه را برای وابستگی مردم کسب سود بیشتر در آینده فراهم خواهد نمود.
یکی دیگر از چالش‌های توسعه این فناوری تنظیم‌گری آن در حوزه‌های مختلف است. به طور مثال حتی ایالات متحده که به نوعی خاستگاه شرکت‌های بزرگ در این حوزه لقب دارد، هنوز نتوانسته است توازن حقوقی و اقتصادی را در مقوله شبکه‌های اجتماعی برقرار کند و گفته می شود در حال حاضر شرکت های هوش مصنوعی بعضاً از چند وزیر آمریکایی قدرت و نفوذ سیاسی بالاتری دارند. یکی از علت‌های پیچیدگی مواجهه دولت‌ها با مقوله هوش مصنوعی تغییرات دائمی آن است به طور مثال درست پس از گذشت چند ماه از رونمایی متاورس، شرکت متا به طرز قابل توجهی حجم سرمایه‌گذاری در متاورس را کاهش داد. گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که مسائل فنی علت این تصمیم بوده است. همزمان با این اتفاق بسیاری از شرکت‌های اروپایی نیز سرمایه‌گذاری در این فناوری را محدود کردند.
یکی از موضوعات داغ و چالش برانگیز در توسعه هوش مصنوعی، حریم خصوصی افراد و فناوری مسئولانه است. این موضوع حجم زیادی از بودجه‌های تحقیقاتی در این حوزه را شامل می‌شود. اینکه هوش مصنوعی چگونه می‌تواند چارچوب‌های اخلاقی جامعه را تهدید کند، از مقولات مهم این پژوهش‌ها به شمار می‌رود. با توجه به موضوعات بیان شده ضرورت آموزش عمومی در رابطه با قابلیت‌های هوش مصنوعی بیش از پیش احساس می‌شود. تغییر محسوس فرصت‌های شغلی از یک سو و از بین رفتن بسیاری از مشاغل سنتی از سوی دیگر به ویژه در سالیان اخیر لزوم توجه به ابعاد مختلف این فناوری در اقتصاد دنیا و پیش‌گیری از آسیب‌های اجتماعی آینده را نمایان کرده است.
فناوری هوش مصنوعی در کنار سایر فناوری‌های نوظهور اقتصاد دیجیتال نظیر بلاک چین، بسیاری از فعالیت‌های روزمره زندگی را تحت تاثیر قرار داده است، شرکت‌های بزرگ نیز از حوزه مکانیک و رباتیک گرفته تا بانک‌ها و مجموعه‌های تامین مالی حجم قابل توجهی از منابع خود را برای توسعه مدل‌های بنیادین متناسب با نیاز خود سرمایه‌گذاری نموده‌اند.
در مجموع باید گفت، با توجه به سرعت بالای توسعه این فناوری، آشنایی و مهارت افزایی در استفاده از این ابزار یکی از اصلی‌ترین الزامات بقا در رقابت با این فناوری قدرتمند و ویرانگر است.
دانشگاه توسعه اجتماعی رسالت با هدف ترویج گفتمان توسعه مردم بنیان، اقدام به برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی عصراندیش با هدف رسیدن به الگوی مطلوب تعالی اجتماعی می‌نماید.
