در نهاد مردمی رسالت، اعضایی که دغدغهها، ویژگیها و همِّمشترکی دارند (مثل هم‌‌خانواده، هم‌محلی، هم‌طایفه، همشهری، هم‌مسجدی، همکار و…) در قالب تشکلی تحت عنوان «کانون همیاری اجتماعی» و با محوریت و جلوداری فردی دغدغهمند، تحت عنوان راهبر کانون، گردهم میآیند و سعی بر این دارند که حول موضوعات مختلف، فعالیت‌های جمعی داشته باشند.
در الگوی تعالی اجتماعی رسالت، از نظر روح، همیاری اجتماعی پایه همه فعالیت‌هاست و از نظر شاکله و سازوکار هم کانون‌های همیاری اجتماعی پایه و آغاز همه حرکت‌ها و فرآیندهاست. اگر کانون همیاری اجتماعی به‌خوبی شکل بگیرد، مؤلفههای الگوی تعالی اجتماعی رسالت و (نظیر فرهنگ همیاری اجتماعی، قرض‌الحسنه، کارآفرینی اجتماعی، اعتماد اجتماعی و رسالت اجتماعی) در جامعه، نهادینه و همگانی خواهد شد.
کانون همیاری اجتماعی می‌تواند بستر مناسبی برای بازآفرینی فرهنگ‌هایی شود که در فطرت و سنت وجود دارد اما فراموش شده است. وقتی کانون‌های همیاری اجتماعی در جامعه شکل بگیرند و همیاری اجتماعی بهمعنای واقعی در آنها رونق یابد، ناخودآگاه بسیاری از مشکلات اعضای آن، با همیاری دیگر اعضا برطرف می‌شود.
مردم در تشکیل این کانون‌ها، اهداف و کارکردهای مختلفی را دنبال میکنند. مثلاً جمعی از افراد، کانونی شکل میدهند تا برای روستا یا محلهشان مفید واقع شوند؛ عدهای کانونی را شکل میدهند که خانوادهها را دور هم جمع کنند؛ گروهی کانون دیگری شکل میدهند که دوستان یا هممحلهایهای خود را دور هم جمع کنند. در ضمن اعضای کانون‌های همیاری اجتماعی میتوانند با استفاده از سامانههای موجود در سوپر اپلیکیشن «اِمرسالت» در زمینه‌های متنوعی نظیر کاروکسبهای خرد و خانگی، فعالیت‌های قرض‌الحسنه، پویشهای نیکوکارانه و… نقشآفرینی داشته باشند.
در ضمن، همانطور که جمعهای اجتماعی (مثل خانواده)، در منطقه جغرافیایی خاصی محدود نمیشوند و نیز مکان فیزیکی خاصی برای آنها معنادار نیست، کانون همیاری اجتماعی نیز در جغرافیا و فیزیک خاصی تعریف نمیشود. مثلاً افراد وابسته به طایفه «الف» که در روستاها، شهرها و حتی کشورهای مختلفی زندگی میکنند، ممکن است بهدلیل وابستگی و حس هویتی که به طایفهشان دارند، یک کانون همیاری اجتماعی تشکیل دهند. اعضای این کانون حتی بدون اینکه ساختمان خاصی برای تعامل داشته باشند، میتوانند با کمک امکانات و سامانههای اِمرسالت، مسائل یکدیگر را حل کنند و حتی برای توسعه روستای اجدادی خود اقداماتی جمعی انجام دهند.
راهبر و همیار کانون
در هر کانون همیاری اجتماعی، جهت پیشبرد اهداف اعضا، راهبر کانون (بهعنوان پیشبرنده، بانی و محور) و همیار کانون (بهعنوان دستیار راهبر کانون) بهطور خودجوش و داوطلب به ایفای نقش میپردازند.
«راهبر کانون همیاری اجتماعی» یک راهبر اجتماعی است که دغدغه حل مسائل جامعهاش را دارد و باتوجه به توانمندیاش در بسیج و راهبری افراد جامعه، جمعی مردمی را با یک ویژگی یا هدف مشترک برای حل این مسائل شکل میدهد. از آن طرف، همیار کانون نیز در کنار راهبر کانون، سعی میکند امورات مختلف اعضای کانون (مثلاً نحوه فعالیت در سامانههای مختلف اِمرسالت) را تسهیل کند. درضمن، شرط اضافه شدن عضو جدید به کانون، تأیید آن فرد توسط همیار آن کانون است.
راهبر و همیار با توجه به اشرافی که از تک‌تک اعضای کانون خود دارند، میتوانند به اقتضای توانمندیها و نیازمندیها اعضا، آنها را در زمینهها و فعالیت‌های مختلف الگوی تعالی اجتماعی رسالت (مثلاً کاروکسبهای خردوخانگی، قرض‌الحسنه، پویشهای نیکوکارانه و…) رهنمون سازند و حتی از مشارکت سایر اعضای کانون، برای حل مسائل آنها بهره ببرند.
در ضمن، برای روان‌سازی و تسهیل امور اعضای کانون، یک «رهیار کانون» از طرف «انجمن حامیان توسعه فرهنگ قرض‌الحسنه و کارآفرینی اجتماعی» با راهبر، همیار و اعضای کانون همیاری اجتماعی مورد نظر در ارتباط مستمر خواهد بود. اعضای این کانون برای فعالیت در ابعاد در مختلف الگوی تعالی اجتماعی رسالت میتوانند از مشاوره و همراهی «رهیار کانون» خود بهره میبرند.
نمونههایی از کانون‌های همیاری اجتماعی
در الگوی تعالی اجتماعی رسالت، ایده‌آل این است که اکثر مشکلات اعضای کانون همیاری اجتماعی، با همیاری همه اعضا مرتفع شود. البته قرار نیست فعالیت همه کانون‌های همیاری اجتماعی شبیه به هم باشند بلکه هر کدام از این کانون‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند و ممکن است فعالیت‌های جمعی متنوعی داشته باشند. در این قسمت، توضیحاتی از فعالیت‌های تعدادی از کانون‌های همیاری اجتماعی از سراسر کشور ارائه شده است.
کانون همیاری اجتماعی صاحبالزمان روستای قورچای
آقای بهاردوست راهبر کانون همیاری اجتماعی صاحبالزمان روستای قورچای استان گلستان بههمراه اعضا تاکنون موفق به نوسازی معابر روستایی و ترمیم منازل برخی از اهالی محروم روستا شدهاند. این توانمندی اعضای کانون در حال حاضر مورد توجه روستاهای اطراف قرار گرفته است و از آنها برای انجام پروژههای عمرانی در آن مناطق دعوت شده است که خود موجب درآمدزایی برای اعضا شده است. همچنین اعضای این کانون توانستهاند با جلب مشارکت سایر اهالی روستا، کسب و کار زنبورداری را در روستا بهطور چشمگیری رونق دهند و روستا را به قطب تولید عسل در منطقه تبدیل کنند.
کانون همیاری اجتماعی الغدیر روستای ارباب
خانم قادری راهبر کانون همیاری اجتماعی الغدیر روستای ارباب استان سیستان و بلوچستان، با مشارکت بانوان عضو کانونش موفق به راهاندازی 15 هسته کارآفرینی اجتماعی در رشته پوشاک شده است. وی با گرفتن سفارش پوشاک از خارج از روستا و توزیع آن بین این هستهها، موجبات ارتقای معیشت اعضای کانون را فراهم کرده است. اعضای این کانون باهمیاری اجتماعی یکدیگر توانستهاند برنامههایی نظیر برگزاری سفرهای زیارتی مشهد مقدس و رسیدگی به اهالی ازکارافتاده روستا را برگزار کنند تا در حد خود بتوانند سبک بهتری زندگی را برای خود و اطرافیان‌شان رقم بزنند.
کانون همیاری اجتماعی صیانت از خانواده شهر میبد
حجت الاسلام والمسلمین میبدی، راهبر کانون همیاری اجتماعی با همیاری جمعی از روحانیون، صنعتگران و خیرین شهر میبد، این کانون را باهدف تحکیم بنیان خانواده و کاهش ورودی پروندههای خانوادگی به دادگاهها تشکیل داده است. رویکرد عمده این کانون، اعطای وام قرض‌الحسنه ازدواج به مادران و زنان خانهدار جهت اشتغال خانگی و حضور هرچه بیشتر آنان در بستر خانواده است. این کانون موفق به اعطای 500 فقره وام بالغ بر 80 میلیارد ریال از محل اعتبارهای قرض‌الحسنه حامیان در بانک قرض‌الحسنه شده است.
کانون همیاری اجتماعی وحدت روستای الیمون
کانون همیاری اجتماعی وحدت روستای الیمون با همیاری اجتماعی اعضا و راهبری خانم یوسفی شکل گرفته است و در مدت کوتاهی برای بسیاری از رده‌های سنی ایجاد اشتغال کرده است و در قالب «پویشهای رسالت اجتماعی حاج قاسم شهید»، در بحران‌هایی مثل سیل و زلزله با همیاری اجتماعی اعضای روستا به یاری هموطنان سیل زده شتافته‌اند.
کانون همیاری اجتماعی مسجد ازگل تهران
«کانون همیاری اجتماعی مسجد ازگل» که با راهبری حجتالاسلام والمسلمین صدیقی و همیاری آن آقای موسویان است با هدف رفع نیازهای معیشتی نمازگزاران مسجد جامع ازگل تهران شکل گرفته و با انباشت اعتبارهای قرض‌الحسنه اعضای کانون، گره‌گشایی‌های بی‌بدیلی در مسجد صورت گرفته است. این کانون تاکنون 3200 عضو دارد و بالغ بر 23 میلیارد تومان وام قرض الحسنه از محل همیاری اجتماعی همین اعضا، مشکل گشای کار مردم بوده است.
کانون همیاری اجتماعی شهدای هوتک
آقای حقانی‌فرد، معلمی شاغل در روستای هوتک استان کرمان، با توجه دغدغهای که برای ترویج فرهنگ همیاری اجتماعی و قرض‌الحسنه داشتند، کانون همیاری اجتماعی شهدای هوتک را شکل دادند و اعضای مختلفی را گردهم آوردند. اعضای این کانون که قریب به 600 نفر هستند تاکنون اقدامات قابل توجهی را جهت بهبود معیشت روستا انجام دادهاند. یکی از دستاوردهای این کانون، بهبود اعتماد اجتماعی در روستا از طریق بازگرداندن برخی افراد سابقهدار قدیمی به دامن جامعه بوده است. در حال حاضر تعدادی از این افراد به عضویت کانون درآمدهاند و از محل همیاریهای اجتماعی اعضا و حامیان کانون، موفق به راه اندازی کسب و کار و نیز برگزاری مراسمهای مذهبی در روستا شدهاند و فعالیتهایشان مورد استقبال اهالی روستا قرار گرفته است.
کانون همیاری اجتماعی روستای نظرآقا
آقای جمالی راهبر اجتماعی روستای نظرآقا در استان بوشهر است و نقشی کلیدی در شکلگیری 16 کانون همیاری اجتماعی در این روستا داشته است. در حال حاضر 1000 نفر از 2700 نفر جمعیت روستا عضو این کانون‌ها شدهاند. از جمله اقداماتی که در طول این سالها براساس همیاری اجتماعی این اعضا صورت گرفته عبارتند از: تأسیس حسینه و مسجد و محل برگزاری تعزیه در روستا؛ اعطای تسهیلات ازدواج، درمان، معیشت و تحصیل به اعضا؛ و برگزاری جمعی مراسمات آیینی-مذهبی بخصوص تعزیه (که شهرتی استانی و کشوری دارد).
باتوجه به دستاوردهای چشمگیری که تشکیل کانون همیاری اجتماعی در این روستا به ارمغان آورده است، اهالی چندین روستای اطراف از این الگو استقبال کردهاند و نسبت به تشکیل کانون همیاری اجتماعی در مناطق خود اقدام نمودهاند.
نحوه ثبت شناسه کانون همیاری اجتماعی
در ابتدا باید تأکید نمود که کانون همیاری اجتماعی، در بستر جامعه در قالب‌های مختلف (نظیر خانواده، طایفه، جمع دوستان، جمع همکاران و…) در حال حاضر وجود دارد و یا اینکه خودبخود شکل میگیرد. لذا تنها اتفاقی که میافتد این است که اِمرسالت برای این جمعهای اجتماعی، شناسهای صادر میکند تا آنها بتوانند فعالیت‌های جمعی خود را به کمک بسترها و زیرساختهای اِمرسالت با قوت بیشتری دنبال کنند.
در ضمن برای اینکه یک کانون همیاری اجتماعی، از اِمرسالت شناسه اخذ کند، لازم است تا راهبر و همیارش مشخص باشد. زیرا راهبر کانون نقشی کلیدی داشته و بدون راهبر کانون، کانون همیاری اجتماعی معنی ندارد. بنابراین راهبر کانون، اطلاعات خود و همیار کانونش را به اِمرسالت اعلام میکند تا براساس آن، سامانه، شناسه کانون را صادر کند و پس از آن، افراد میتوانند از طریق سامانه عضویت در کانون همیاری اجتماعی در اِمرسالت درخواست عضویت در آن کانون را بدهند.
عضویت در کانون همیاری اجتماعی
میتوان کانون را به خانواده یا هیأت یا جمع دوستانهای تشبیه کرد که بهصورتی طبیعی و کاملاً خودجوش در بستر جامعه شکل میگیرد و در طول زمان، ممکن است به فراخور شرایط تعدادی از افراد به این جمع اضافه شوند. بنابراین کانون همیاری اجتماعی، اگرچه می‌تواند مزایای زیادی برای اعضایش بههمراه داشته باشد، اما عضویت در آن اجباری نیست و هر عضو اِمرسالت می‌تواند در صورت تمایل، کانون موردنظرش را تعیین کرده و درخواست عضویت را در «اِمرسالت» ثبت نماید.
با عضویت در کانون همیاری اجتماعی، این امکان برای عضو مهیا می‌شود تا از طریق همافزایی و کارگروهی، کارهای جمعی ثمربخشی را در راستای بهتر شدن سبک زندگی خود و اطرافیانش رقم بزند. لذا هر عضو با توجه به وابستگی (خانوادگی، مسجدی، محله‌ای، روستایی و یا سازمانی) و علاقه خود، درصورتی که احساس تعلق به یک کانون داشته باشد، می‌تواند در اِمرسالت، در پروفایل خودش، کانون مربوطه را (در بخشی که نام کانون نوشته شده)، انتخاب و اطلاعاتش را وارد کنند.
در ضمن، درصورتی که فرد، بخواهد بهتازگی قصد عضویت در اِمرسالت شود، باید هنگام تکمیل اطلاعات در سامانه «عضویت در کانون همیاری اجتماعی»، شناسه کانون مورد نظرش را تعیین کند تا درخواست عضویت وی در کارتابل همیار آن کانون قرار بگیرد. در ادامه، درصورت تأیید همیار آن کانون، عضویت وی در کانون موردنظر نهایی می‌شود.
نکته حائز اهمیت آنکه عضویت در کانون همیاری اجتماعی، وابسته به مکان جغرافیایی نیست. مثلاً ممکن است یک کانون همیاری اجتماعی خانوادگی یا طائفهای که در یک روستا ساکن است، در روستاها و شهرهای دیگر و حتی خارج از کشور عضو داشته باشد.
