به گزارش «رساگفت»: عصر اندیش که نگاه توسعه‌ای را در مناطق و زوایای مختلف، مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد، در نوزدهمین نشست خود در دانشگاه توسعه اجتماعی رسالت، مهمان «علیرضا رضاپور»، دبیر شورای راهبردی باشگاه کشاورزان جوان و رییس باشگاه کشاورزان جوان بود. رضاپور، از سال 1386 به طور جدی وارد عرصه کشاورزی و سپس حوزه روستا شده‌است.
وی در ابتدا با انتقاد از نگاه جامعه به روستا که نگاه به یک منطقه محروم است، گفت: ادبیاتی که متاسفانه از ابتدای انقلاب در اذهان عمومی جا افتاد و معادل کشاورزی است، در روستا، سطح سواد و توانمندی مالی پایین است و همیشه کشاورز را با یک لباس ژولیده پولیده نشان دادیم.
راه حل بیش از شصت درصد مسائل کلان کشور، در روستاها وجود دارد
رضاپور با بیان اینکه بیش از شصت درصد راه حل مسائل امروز جامعه در روستاها وجود دارد گفت: چاره‌ای جز این نداریم که سراغ روستا برویم. روستا در نگاه ما نه تنها یکی از کارکردهایش تولید غذا است، بلکه یک تمدن است. اگر به روستا پرداخته شود 17 مساله کلان کشور، از جمله مساله جمعیت، امنیت غذایی، حاشیه‌نشینی، سلامت، اشتغال، رفع آسیب‌های اجتماعی، تأمین امنیت جغرافیایی و مدیریت شهری، خود به خود حل می‌شود.
وی با اشاره به اینکه در موضوع جمعیت، روستا وضعیت بهتری از شهر دارد گفت: بُعد خانوار روستایی ما بزرگتر از بُعد خانوار شهری است. سن ازدواج، پایین‌تر، طلاق، کمتر و فرزندآوری، بیشتر است. از سوی دیگر، بسیاری از پارامترهای هزینه‌ای، تربیتی، مباحث کمی و کیفی در روستا از شهر، راحت‌تر است.
عضو هیئت امنای باشگاه کشاورزان جوان، راه حل مساله امنیت غذایی را روستاها دانست و افزود: متاسفانه سال گذشته بیش از 20 میلیون تُن انواع محصولات کشاورزی را وارد کشور کردیم. خود این یکی از پارامترهای اصلی بحث خروج ارز است. قبل از انقلاب، چندین کشور فقط دشت‌های حاصلخیز استان خوزستان را مطالعه می‌کنند و حرف آنهاست و نه جمهوری اسلامی و به این نتیجه می‌رسند که غذای بیش از 600 میلیون نفر را خوزستان می‌تواند تولید کند. دور تا دور ما 15 کشور است که کلا می‌شوند 600 میلیون نفر. یعنی اگر فقط استان خوزستان به خوبی مدیریت شود، نه تنها نیازی به مواد غذایی نداریم، بلکه صادرکننده و بلکه دست برتر را داریم. امنیت غذایی، خیلی جاها از امنیت نظامی بالاتر است.
وی حاشیه‌نشینی را به عنوان یکی از کلان‌مسائل کشور دانست و افزود: آمارها متفاوت است و بعضاً می‌گویند 12 میلیون نفر، حاشیه‌نشین هستند که اکثراً نه بر اساس رشد جمعیت، بلکه به خاطر مهاجرت، این اتفاق رقم می‌خورد و خود حاشینه‌نشینی، هزاران مساله و مشکل ایجاد می کند. در حوزه سلامت هم اگر به سمت تغییر سبک زندگی برویم و به جای پزشک که درمان می‌کند، از مهارت حکیم استفاده شود که پیشگیری می‌کرد، می‌توان به پشتوانه روستا، جلوی بروز بسیاری از بیماری‌ها را بگیریم.
رضاپور، در خصوص رفع مشکل بیکاری نیز گفت: فقط در قسمت افزایش بهره‌وری محصولات کشاورزی، ایجاد گلخانه، فعال کردن 30 درصد معادن غیرفعال مجاور روستا و ساخت سالانه دویست هزار مسکن روستایی می‌توانیم بیش از دو میلیون شغل پایدار در کشور ایجاد کنیم.
وی همچنین عامل کم‌بودن آسیب‌های اجتماعی در مناطق روستایی را انسجام اجتماعی قدرتمند دانست و گفت: خیلی از آسیب‌های شهری در روستا وجود ندارد و تأمین امنیت جغرافیایی؛ دست روستانشینان و عشایر است. اگر مرزهای جغرافیایی خالی شود، چند ده هزار نفر پاسدار و نیروهای انتظامی و نظامی برای امنیت برقرارکردن نیاز است؟
عضو هیات امنای باشگاه کشاورزان جوان، تخریب ناخواسته هویت روستایی در رسانه ملی را عامل سرخوردگی روستاییان دانست و گفت: این رسانه، تا جایی که توانسته است، شأن و منزلت و هویت اجتماعی را تخریب کرده است. جوان روستایی دوست ندارد به او دهاتی بگویند. اصلی‌ترین مساله ما هویت و شأن و منزلت است و اگر جوان به دهاتی بودنش افتخار کند، خوب خواهد شد. پویشی داریم به اسم اینکه من دهاتی‌ام. اگر این اتفاق رخ دهد، آن وقت است که جوان به دهاتی بودن و ماندن در روستا افتخار می‌کند.
پیشرفت کشور در گروی پیشرفت روستا است
رضاپور تصریح کرد: وقتی روستا پیشرفت کند و مواد غذایی سالم و بیشتری تولید کند، تورم، کمتر می‌شود، شهری‌ها هم غذاهای سالم‌تری دریافت می‌کنند، سفره مردم، رنگین‌تر می‌شود و قیمت محصولات کشاورزی، پایین‌تر می‌آید. اگر تولید سالم و عملکرد خوبی داشته باشیم، سفره پررنگ‌تری خواهیم داشت. پس صرفاً پیشرفت خود روستا نیست، بلکه پیشرفت کل جامعه است و بر این اساس، باید علل را بررسی کنیم و برای رسیدن از وضع موجود به مطلوب، موضوعات را ببینیم.
باشگاه کشاورزان جوان، مناسبت‌ترین الگو برای پیشرفت درون‌زای روستا
عضو هیات امنای باشگاه کشاورزان جوان اظهار داشت: برای شناخت، حاکمیت وظیفه دارد که آمایش کند و مردم هم در پیشرفت درون‌زای روستا نقش دارند. یک نقشی هم مردم دارند که پیشرفت درون‌زای روستا است. بهترین الگویی که من رسیدم و تعصبی هم ندارم، باشگاه کشاورزان جوان است. چون مبانی آن برگرفته از قرآن، جهاد سازندگی و اندیشه است و بر این باوریم که پیشرفت تا زمانی که از درون نجوشد، حل نمی‌شود. دولت نمی‌تواند مسائل فرهنگی را که بسیاری از مسائل روستا به آن متصل است، حل کند، بلکه خود مردم باید آن را حل کنند. وی در مورد ساختار باشگاه کشاورزان جوان نیز گفت: ما مردمی هستیم و با دخالت حاکمیت در اداره روستا مخالفیم، هر روستا باید خودش برنامه چشم‌انداز توسعه خودش را تدوین کند. تاکنون این باشگاه 52 سند پیشرفت روستایی را توسط جوانان روستایی نوشته‌است
رضاپور یکی از نتایج موفق این باشگاه را کمتر شدن میزان مهاجرت از روستا به شهر دانست و افزود: کریم آباد رشخوار، باشگاه کشاورزان جوان داشت، ولی احمدآباد نداشت؛ در حالی که هر دو، مسائل یکسانی داشتند. احمدآباد، خالی از سکنه شد، ولی کریم آباد نشخوار 514 نفر جمعیت دارد؛ یعنی این باشگاه باعث کمتر شدن میزان مهاجرت از روستا به شهر شد.
وی تأکید کرد: باشگاه کشاورزان جوان، اولاً مدل نیست، بلکه گفتمان است؛ یعنی چارچوب و ساختار دارد و فرایندش هم مشخص است. این گفتمان می‌گوید «چشمه آن است که خودش بجوشد و نه اینکه در آن آب بریزند» و معتقد است که پیشرفت هر روستا، در گروی منابع انسانی آن است و بعد از آن، خاک، آب، دارایی‌ها و ارتباطات، مهم هستند. روستا با سه شورا و 5 دهیار، آباد نمی‌شود. زمانی آباد می‌شود که همه، خودشان را در پیشرفت روستا سهیم بدانند، اهل دغدغه باشند و تعلق خاطر و عِرق به آن آب و خاک و روستا داشته باشند. درواقع گفتمان باشگاه، یک طرح راهبردی اجتماعی است.
رضاپور از تجربه خود در مورد نحوه گفتمان با روستاییان نیز گفت: روستاییان از کسی که با آنها صادقانه برخورد کند، استقبال می‌کنند. با دولتمردان نمی‌توانند رابطه برقرار کنند، چون فکر می‌کنند آمده که جیب من را بزند. با پلاک سبز، قرمز و شاسی بلند نباید رفت؛ چون هرکدام برای روستاییان یک معنایی دارد. اعم از خَیّر بودن و یا افزایش مالیات و افزایش نهاده دامی.
در باشگاه کشاورزان جوان، فعالیت‌های کشاورزی، فرهنگی، گردشگری و … انجام می‌شود.
رضاپور در مورد علت انتخاب عنوان «باشگاه کشاورزان جوان» برای فعالیت‌هایشان نیز گفت: واژه «باشگاه» از مضامین صحبت‌های رهبری گرفته شده است که در جوانی با هم بحث و تبادل نظر می‌کردند؛ چیزی شبیه یک باشگاه بود و ما هم همین منظور را داریم که جوانان با هم صحبت و انتقال تجربه داشته باشند. در حوزه روستا اگر بخواهیم تحول ایجاد کنیم از بستر خود روستا، شدنی‌تر است.
وی هدف از انتخاب واژه «جوانان» را در عنوان باشگاه موضوع جوانمردی و فتوت دانسته و افزود: جوان در ادبیات ما یک تعریف دارد. درخت تا زمانی که میوه می‌دهد جوان است. چرا «کشاورزان»؟ چون به نظر ما بسیاری از مباحث، حتی مباحث تربیتی، فرهنگی و اجتماعی، حول روستا شکل می‌گیرد و در باشگاه کشاورزان جوان، فعالیت‌های کشاورزی، فرهنگی، گردشگری و بقیه فعالیت‌ها را داریم.
هدف از انتخاب واژه «جوانان» در عنوان باشگاه، جوانمردی و فتوت است.
عضو هیات امنای باشگاه کشاورزان جوان در خصوص تجربه گفتمانی که با روستاییان دارد نیز گفت: در روستاها که بروم، هزار بار هم بگویند چه پیشنهادی داری، می‌گویم شما چه پیشنهادی دارید؟ من تا با حال 1400 روستا را دیده‌ام، اگر از هر کدام یک کلمه یاد گرفته باشم هم اطلاعات زیادی دارم؛ اما باید خودش بگوید. وقتی خودش برسد، خوب است. اگر درختی که امسال کاشتید بار ندهد، قطع نمی‌کنید، چون این، رشد، تدریجی است. اما من به همه جوانان روستایی می‌گویم زمانی که از مدیریت دولتی در روستا، ناامید شدید نقطه رهایی و شکوفایی شما است.
وی افزود: به یک روستا در عنبرآباد رفته بودم که آثار باستانی واقعاً قدیمی داشتند. شرکت گوهرزمین براساس مسئولیت اجتماعی، داشت هتل می‌ساخت. روستاییان گفتند به گوهرزمین بگویید که هتل را تکمیل کند. گفتم آقای فلانی، کار شما چیست؟ کار آن یکی و آن یکی هم پرسیده شد. دومین درخواست را هم گفتند که آتش نشانی می‌خواهیم؛ چرا که نخل‌ها آتش می‌گیرند. گفتم هیچ کاری برای شما انجام نمی‌دهم. گفتند یعنی چه؟ چرا اصلا اینجا آمدی؟ من در نخلستان هم کار کردم. در دو زمان، نخل را هرس می‌کنند. اینها را جمع کرده و آتش می‌زنند. گفتم ایستگاه آتش نشانی نمی‌خواهی، بلکه نباید اینها را آتش بزنی. دوماً کارتن خرما را از کجا می‌خری؟ گفت از یک یزدی می‌خریم که این شاخ و برگ‌ها را جمع می‌کند. گفتم می‌دانید خمیر کاغذ از این شاخ و برگ‌هاست؟ در روستای جیرفت هم این کار را کرده‌اند. به این علت گفتم که هیچ کاری نمی‌کنم که درد واقعی را بگویند که اعم از ترشیدن خرما و فروختن به دلّال و کمبود آب نخلستان و عملکرد پایین نخل بوده است. لذا دیدند که صراحت لهجه دارم و نمی‌شود من را دور زد، من را ول نکردند. یک بار بیشتر نرفتم و هنوز هم که هنوز است زنگ می‌زنند و می‌پرسند که چه کار کنند.
شکل‌گیری باشگاه در هر روستا به واسطه متنفذان اجتماعی همان روستا اتفاق می‌افتد
رضاپور گفت: هر منطقه جغرافیایی، متنفذ اجتماعی دارد و قرار نیست به روستای الف برویم و باشگاه راهاندازی کنیم، بلکه باید این متنفذان، گفتمان و محتوای ما را بشنوند. آنها عامل توسعه و پیشرفت هستند و نه ما. پیشرفت روستاهای مختلف از جمله شوش دانیال و سه راه احمدی، فصل مشترک‌شان این است که گفتمان است و پیشرفت درون‌زا با محوریت منابع انسانی و تغییر نگرش. یکی به یک روستا می‌رود و باغات زعفران و آثار تاریخی دچار تحول می‌شود و یک جای دیگر به اسم روستای میثم تمار با لبنیات است که متحول می‌شود.
وی تأکید کرد: کار ویژه ما همین شبکه است که اینها را به هم وصل می‌کند. حل مسائل ما باید نرم‌افزاری باشد و نه سخت‌افزاری؛ یعنی نمی‌شود شورا زد و مسائل را حل کرد. اصلا دنبال گزارش نیستیم. اگر می‌خواهید موفق باشید، پنیر سوییس که در کارخانه صنعتی شکل نگرفته است؛ بلکه در واحدهای مردمی با استانداردهای پذیرفته شده، تولیده شده است.
رضاپور اقدام دیگر این باشگاه را مذاکره با صدا و سیمای ملی عنوان کرد و گفت: ما خواهان این هستیم که حداقل 26 درصد آنتن، باید به روستاییان اختصاص یابد.
عضو هیات امنای باشگاه کشاورزان جوان در پایان با اعلان این خبر که در دی ماه، نخستین گردهمایی کشوری این باشگاه برگزار می‌شود گفت: باشگاه تا این مقطع نمی‌خواست ابزار مالی داشته باشد، اما بعد از شکل‌گیری شورای ملی که قرار است هدایت را به دست بگیرد، هر کسی که می‌خواهد عضو شود، باید 300 هزار تومان پرداخت کند.
